Etik Politikalar

Yayın Etiği Beyanı

Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, en yüksek düzeyde yayın etiği standartlarını gözetmeyi taahhüt eder ve bu doğrultuda, Committee on Publication Ethics (COPE), Directory of Open Access Journals (DOAJ), Open Access Scholarly Publishers Association (OASPA) ve World Association of Medical Editors (WAME) tarafından ortaya konulan “Akademik Yayıncılıkta Şeffaflık ve En İyi Uygulama İlkeleri (Principles of Transparency and Best Practice in Scholarly Publishing)” ile tam uyum içerisinde hareket eder.

Yayımlanmak üzere dergiye gönderilen makaleler, daha önce herhangi bir formatta (tam metinli kongre bildirileri dâhil) yayımlanmamış ve eş zamanlı olarak başka bir dergi veya yayın organında değerlendirme sürecinde olmamış özgün çalışmalar olmalıdır.

Tüm gönderiler, ön değerlendirme aşamasını takiben en az iki bağımsız hakem tarafından yürütülen çift-kör hakemlik sürecine tabi tutulur.

Dergi aşağıdaki fiilleri etik dışı davranışlar kapsamında değerlendirir:

• İntihal (aşırma),
• Çoğaltma (aynı çalışmanın birden fazla yayımlanması),
• Gerçek dışı yazarlık beyanı veya yazarlık hakkının inkârı,
• Araştırma verilerinin uydurulması ya da tahrif edilmesi,
• Dilimleme/Salami slicing (bir araştırmanın gereksiz biçimde bölünerek birden fazla makale hâlinde yayımlanması,
• Telif hakkı ihlali,
• Çıkar çatışmasının beyan edilmemesi.

Bu etik standartları ihlal ettiği tespit edilen makaleler, yayımlanmadan önce ya da yayımlanmışsa sonrasında, geri çekme (retraction) veya yayından kaldırma işlemlerine tabi tutulur. COPE yönergeleri uyarınca, olası intihal, mükerrer yayın ya da diğer akademik suistimal vakaları resmî biçimde soruşturulacak ve gerektiğinde ilgili kurum veya otoritelere bildirilecektir.

Araştırma Etiği

Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, araştırma etiği konusunda yukarıda bahsi geçen en yüksek standartları benimsemekte olup, uluslararası düzeyde kabul görmüş etik araştırma ilkelerine uygunluğu esas alır ve bu çerçevede Helsinki Deklerasyonu (Declaration of Helsinki) ile tam bir uyum içindedir. Dergide gönderilen makalelerin etik kurallara uygunluğuna ilişkin tüm sorumluluk yazarlara aittir.

Dergiye gönderilecek araştırmalarda aşağıdaki temel etik ilkelerin gözetilmesi zorunludur:

• Araştırmalar, dürüstlük, bilimsel kalite ve şeffaflık ilkeleri doğrultusunda tasarlanmalı, değerlendirilmeli ve yürütülmelidir.
• Araştırmacılar ve katılımcılar; çalışmanın amacı, yöntemi, olası uygulama alanları, gereklilikleri ve öngörülebilir tüm riskler hakkında tam ve açık biçimde bilgilendirilmelidir.
• Katılımcılardan elde edilen verilerin gizliliği ile katılımcıların kimlik bilgilerinin anonimliği korunmalı, araştırma süreci bireylerin özerkliğine ve onuruna saygı çerçevesinde tasarlanmalıdır.
• Araştırmaya katılım gönüllülük esasına dayanmalı; katılımcılara herhangi bir baskı veya zorlama uygulanmamalıdır.
• Araştırma süreci, katılımcılara zarar verebilecek durumlardan kaçınılacak şekilde planlanmalı; tüm aşamalarda risk en aza indirilmeli ve katılımcıların güvenliği sağlanmalıdır.
• Araştırma bağımsız bir şekilde yürütülmeli ve mevcut veya potansiyel çıkar çatışmaları eksiksiz olarak beyan edilmelidir.
• İnsan denekleri içeren deneysel çalışmalarda, tüm katılımcılardan yazılı olarak aydınlatılmış onam (rıza) alınmalıdır. Reşit olmayanlar, yasal vasisi bulunan bireyler veya karar verme yetisi sınırlı olan kişiler için yasal temsilcilerinden onam alınması gereklidir.
• Araştırma, herhangi bir kurum veya kuruluş bünyesinde yürütülecekse, ilgili kurumdan önceden etik kurul onayı alınmalıdır.
• İnsan deneklerinin yer aldığı tüm çalışmalarda, yöntem (methods) bölümünde, ilgili kurumdan etik kurul onayı ve katılımcılardan aydınlatılmış onam alındığına dair açık bir ifade yer almalıdır.

Yazarların Sorumlulukları

Yazarlar, gönderilen makalenin bilimsel ve etik standartlara uygunluğunu sağlamakla yükümlüdür. Gönderilen çalışmanın özgün olması, daha önce herhangi bir biçimde yayımlanmamış olması ve eş zamanlı olarak başka bir yayın organında değerlendirme sürecinde bulunmaması gerekmektedir. Tüm telif hakkı yasaları ve uluslararası sözleşmelere riayet edilmelidir. Telif hakkına tabi herhangi bir materyalin (örneğin tablo, şekil veya kapsamlı alıntılar) kullanımı, gerekli izinlerin alınması şartına bağlıdır ve uygun şekilde kaynak gösterilmelidir. Başkalarına ait fikirler, veriler ve metinler, akademik yazım kurallarına uygun biçimde tam olarak kaynaklandırılmalıdır.

Yazarlık hakkı verilen her kişi, çalışmaya doğrudan ve anlamlı bir akademik katkıda bulunmuş olmalıdır. Yazarlık hakkı, aşağıda belirtilen tüm ölçütleri karşılayan kişilere verilmelidir:

• Çalışmanın kavramsal çerçevesinin oluşturulması ve tasarımına anlamlı düzeyde katkı sağlamak,
• Veri toplama sürecine aktif olarak katılmak,
• Verilerin analizine ve yorumlanmasına katkı sunmak,
• Makalenin yazımına katılmak veya eleştirel bir gözle önemli düzeltmeler yapmak,
• Çalışmanın planlanması, yürütülmesi ve/veya önemli düzeyde yeniden gözden geçirilmesi sürecinde görev almak.

Sadece fon temini, veri toplama veya araştırma ekibinin genel denetimi gibi katkılar, tek başına yazarlık hakkı doğurmaz.

Yazar sıralaması, tüm yazarların ortak kararıyla belirlenmeli ve Telif Hakkı ve Makaleye İlişkin Sorumlu Yazar Beyanı Formu’nda açıkça belirtilmelidir. Araştırmaya katkı sunmuş ancak yazarlık kriterlerini karşılamayan bireyler (örneğin teknik destek sağlayanlar, yazım ve dil düzenlemesi yapanlar, mali veya maddi destek sunanlar) ise Teşekkür bölümünde belirtilmelidir.

Tüm yazarlar, araştırmanın sonuçlarını veya bulgularının yorumlanmasını etkileyebilecek her türlü mali ilişkiyi, çıkar çatışmasını veya rekabet ilişkisini beyan etmekle yükümlüdür.

Yayımlanmış çalışmasında önemli bir hata veya yanlışlık tespit eden yazar, durumu derhâl Editör’e bildirmeli ve gerekirse düzeltme veya geri çekme sürecine iş birliği içinde katılmalıdır.

Editör ve Hakemlerin Sorumlulukları

Baş Editör, kendisine gönderilen tüm makaleleri yalnızca bilimsel yeterliliklerine göre değerlendirir; yazar(lar)ın etnik kökeni, cinsiyeti, cinsel yönelimi, vatandaşlığı, dinî inançları veya politik görüşleri değerlendirme sürecini hiçbir şekilde etkilemez. Baş Editör, adil ve tarafsız bir çift-kör hakem değerlendirme sürecinin yürütülmesini sağlar ve yayımlanana kadar gönderilen tüm makalelerle ilgili bilgilerin kesin gizlilik içinde korunmasını garanti eder.

Baş Editör, derginin içeriği ve genel akademik kalitesi konusunda tam sorumluluğa sahiptir. Gerekli durumlarda, akademik kaydın doğruluğunu ve bütünlüğünü sağlamak amacıyla erratum (düzeltme metni) yayımlanacak ve düzeltmeler yapılacaktır.

Baş Editör; yazarlar, hakemler ve yayın kurulu üyeleri arasında çıkar çatışması yaşanmasını önlemeye yönelik gerekli tüm önlemleri alır. Hakem atama yetkisi ve nihai yayımlama kararı yalnızca Baş Editör’e aittir.

Hakemlerin, makalenin konusu, yazarları veya finansman kaynaklarıyla ilgili herhangi bir çıkar çatışmasından uzak olması beklenir. Hakem değerlendirmeleri, akademik uzmanlığa ve bilimsel standartlara dayalı olarak objektif ve yapıcı bir şekilde yürütülmelidir.

Hakemler, değerlendirdikleri makalelerde yer alan tüm bilgilerin gizliliğini korumakla yükümlüdür. Bu içerikler, yayımlanana kadar hiçbir şekilde paylaşılmamalı veya kullanılmamalıdır. Hakemler, herhangi bir intihal veya telif hakkı ihlali şüphesi tespit ettiklerinde bunu derhâl Baş Editör’e bildirmelidir.

Eğer bir hakem, değerlendirme yapmak için yeterli uzmanlığa sahip olmadığını düşünüyor ya da değerlendirmeyi zamanında tamamlayamayacağını öngörüyorsa, bu durumu Baş Editör’e bildirerek değerlendirme sürecinden çekilmelidir.

Baş Editör, hakemlere değerlendirdikleri makalelerin gizli belgeler olduğunu ve bu sürecin ayrıcalıklı bir akademik sorumluluk taşıdığını hatırlatır. Hakemler ve yayın kurulu üyeleri, makaleleri üçüncü kişilerle tartışamaz. Hakem kimlikleri kesinlikle gizli tutulur. İstisnai durumlarda, belirli noktaların netleştirilmesi amacıyla bir hakemin görüşleri diğer bir hakemle paylaşılabilir; ancak bu durumda da kimlik gizliliği titizlikle korunur.